Verandering vraagt om één inzicht.

De meeste mensen denken dat je in het leven altijd veel moet dóen om iets substantieels te bereiken, om te veranderen. Alles draait om actie, om rauwe inzet, om Go Go Go! Maar waarom is dat zo moeilijk, hoe komt het dat ons enthousiasme zo snel instort, en wat is precies de sleutel tot verandering?

Het omgooien van een oude gewoonte, of het aanleren van een nieuwe, begint traditioneel gezien met het maken van een plan. Herkenbaar?

Er is een zekere onrust en pijn, die willen we graag wegnemen, en dus denken we er al een tijdje aan om intensief te gaan sporten, de peuken voorgoed te laten liggen, of elke dag mindful te gaan leven.

Eindelijk!

Voor elk van deze situaties bestaat wel een collectie boeken en cursussen, en dat is dan ook vrijwel altijd de eerste plek waar we zoeken. Want zelfs al hebben we nog geen stáp gezet richting ons nieuwste heilige doel: met de aanschaf van een inspirerend boek, professionele sportuitrusting of peperdure pastamachine, lijkt het alsof we al ongeveer op de helft zijn.

We kópen onszelf een flinke stap in de goede richting.

Zo lijkt het tenminste.

Maar dat is niet het enige denkbeeldige voordeel van deze eerste fase.

Want zelfs al bladeren we zuchtend door het boek heen (als al snel duidelijk wordt dat we zullen moeten gaan afzien); omdat we ons nog niet werkelijk in het zweet hebben gewerkt of door honderd mislukte vellen pasta hebben heengeklungeld, voelt het misschien zwaar, maar wel haalbaar.

In gedachten gaan we het absoluut redden.

Sterker nog: het idee dat het pittig of ingewikkeld gaat worden (en we hebben meestal geen flauw idee hóe pittig; dat komt later pas), is een belangrijk onderdeel van die eerste naïviteit, en essentieel voor het proces.

Daarom verkopen cursussen en zelfhulpboeken met stevige stappenplannen of flink wat schema’s en actiepunten ook zo goed: vóór we überhaupt aan de methode (lees: een nieuwe fase in ons leven, eindelijk een frisse adem, keiharde sixpack, heel veel seks!) begonnen zijn, voelt de inspanning die we nog moeten gaan verrichten al heel bevredigend.

In gedachten zien we al stevig af, en dat zorgt voor een soort geruststellende mentale boetedoening, waarvan we denken dat hij noodzakelijk is voor een goed resultaat. Een soort voorpijn.

Virtueel zweten we al, rennen we de eerste stoere rondjes door de regen, of slaan we ons door de beginperiode van rauwe onthouding heen.

Natuurlijk gaan we volhouden, natuurlijk gaan we het anders aanpakken, want we weten heel goed wat we willen bereiken, en de motivatie is GROOT!

Maar als we dan eenmaal begonnen zijn, storten we ook vrij rap weer in, want het veranderen van gewoontes blijkt simpelweg te zwaar, te ingrijpend, en het aanvankelijke enthousiasme neemt angstaanjagend snel af.

Wat we dáchten dat het omgooien van die gewoonte ons zou brengen -trots, betere conditie, heldere ochtenden, meer zelfvertrouwen- laat zich helaas niet zien na de eerste paar weken van inzet of onthouding. In elk geval niet in het door ons gewenste tempo, of in de gedroomde hoeveelheid.

Dus raken we ernstig gedemotiveerd.

En we stoppen.

De dure renschoenen verdwijnen binnen no time geruisloos onder het bed, de pastamachine belandt in de kast (achter de slowjuicer), en we roken schuldbewust onze eerste sigaret op een uitbundig feestje.

Sneller dan we ooit hadden kunnen denken, en geheel tegen onze hoop in, blijkt er niets anders te zijn gebeurd dan een glanzend toekomstbeeld dat in grove brokken van schaamte uiteen spatte.

Doorzetten!

Maar hoe verander je dan wel? Hoe lukt het wél om die nieuwe levensstijl te ontwikkelen, dat boek te schrijven, of te stoppen met drinken?

Spartaanse methodes hebben op zich resultaat, maar alleen als je ze volhoudt, en daar gaat het vrijwel altijd mis. De mens is zó gericht op de korte termijn, dat een straf regime zich nauwelijks leent voor een serieuze verandering, simpelweg omdat we meestal stranden voor we goed en wel op weg zijn.

We kunnen pijn maar zó lang verdragen, voor we met hangende pootjes terugkeren naar genot, aangespoord door ons brein -dat immers dol is op snel resultaat en effectief werkende handelingen.

Tuurlijk, een tijdje lukt nog wel (op basis van wilskracht en trots en wellicht wat zelf opgelegde peer pressure, want iedereen weet immers van je nieuwe plannen), maar dan glipt de motivatie uiteindelijk toch weer weg door de achterdeur, en komt er een snakken naar snelle bevrediging voor in de plaats.

En daarmee ook de smoezen en de excuses die het proces ondermijnen.

Sayonara nieuw leven.

Alle goede bedoelingen lossen op, en we storten zuchtend en steunend terug in onze vertrouwde patronen en gewoontes, een dikke illusie armer.

‘Bonus’: natuurlijk zijn wij de loser die het niet wist vol te houden!

Wéér iets waar je mee in het reine moet zien te komen…

Van binnen naar buiten.

Wat ik hierboven heb beschreven weet je natuurlijk zelf ook wel. En als je het niet persoonlijk hebt meegemaakt, al dan niet in de eerste weken van een hoopvol begonnen nieuw jaar, ken je het ongetwijfeld van alle andere opgevers om je heen.

Het wordt tijd om mijn punt te maken:

Verandering heeft veel minder te maken met een op je tandvlees vol te houden ijzeren regime dan je denkt.

De sleutel is niet hard werken en dan nog wat harder en dan dáár nog een schepje bovenop (want dat houd je gewoon niet vol), maar inzicht.

Ja, inzicht.

Een ander, helder idee over de werkelijkheid, dat van binnenuit tot je komt.

Iets dat je op een dag ineens zomaar weet, dat volkomen logisch is, en wat je niet met hangen en wurgen hoeft vol te houden en te forceren.

Inzicht (en daarme verandering) draait om een nieuwe manier van kijken naar een oude situatie. Een manier die je niet slechts op verstandelijk niveau begrijpt en omarmt, maar in elke vezel voelt, die natuurlijk is, en die je op die manier een ander beeld geeft van je leven tot op dat moment.

Je wéét het, op dezelfde plek waar je weet dat je verliefd bent, of op het punt staat iets stoms te gaan doen (en wat je tóch negeert).

Inzicht is pure, simpele wijsheid, en het is de enige werkelijk structurele oplossing om niet langer achter je ondermijnende gewoontes te staan, maar ze op een vanzelfsprekende, zo moeiteloos mogelijke manier te veranderen.

Het van buitenaf opleggen van verandering heeft vrijwel geen enkel nut als de verandering juist draait om wat er van bínnen met je gebeurt.

Het werkt namelijk precies andersom.

Een voorbeeld: dat drank je niet écht iets substantieels kan bieden, daalt echt niet in door geforceerde onthouding. Je moet het vóelen. Pas als je snapt dat zelfvertrouwen niet in de fles zit maar van huis uit onderdeel is van wie je bent, pas als je begrijpt dat je problemen beter het hoofd kan bieden als je er nuchter en reëel naar kunt kijken, pas als je schijtgenoeg hebt van de gaten in je herinnering (‘Wát heb ik gisteravond gedaan?!’), weet je dat het genoeg is geweest.

Dan kun je verder. Op jouw manier.

En dat geldt ook voor die andere gewoontes die maar blijven hangen, en die nieuwe manier van leven waar je naar snakt, maar die al die tijd uitbleef.

Ineens zíe je het.

Dat roken je niet écht ontspanning biedt, en al helemaal niet ‘gezellig’ is (want dat je er ziek van wordt weet iedereen, maar als argument doet het weinig).

Dat hardlopen of met gewichten trainen je een goed gevoel geeft waar je de hele dag plezier van hebt, en dat je het niet doet als straf, omdat je jezelf te dik vindt, omdat het móet, of omdat iedereen het nu eenmaal doet en je Instagram-account te weinig volgers heeft.

Dat gezonder eten of minder op je foon zitten of zelfs lullige dingen als je huis opruimen, veel minder ingewikkeld en lastig zijn als ze geen verplichting zijn, maar je op een logische en moeiteloze manier voordeel bieden.

Inzicht is cruciaal.

Inzicht komt van binnenuit.

Inzicht is niet intellectueel, niet puur feitelijk, maar meer intuïtief en vooral heel vanzelfsprekend.

Inzicht zorgt voor een speelse, duurzame vorm van inspiratie en motivatie, een veranderingsproces dat niet slechts leunt op doorzettingsvermogen, maar op bevredigende dagelijkse vorderingen, op kleine veranderingen, geduld en het totale vertrouwen dat je goed bezig bent.

En het goede nieuws: je hoeft er niet naar op zoek.

Inzicht zal jou vinden als je stopt met geloven dat je iets buiten jezelf nodig hebt om gelukkig en tevreden en compleet te zijn, als je niet langer verdwaalt in wereld van verwijt in je hoofd.

In de stilte tussen al je vragen en opgefokte ambitie, wacht het antwoord.

Kijk maar.

(Ik coach volledig op inzichten, dat is de enige duurzame manier van veranderen. Als jij zelf niet ten diepste ziet en ervaart wat goed en belangrijk voor je is, maakt het niet uit wat iemand tegen je zegt. Misschien heb je wat hulp nodig om los te komen uit je vaste ideeën: kijk vooral even op www.marnix.nl.)

.